ابن اخوه عبدالرحیم بن احمد بغدادی اصفهانیاِبْنِ اِخوَه، ابوالفضل عبدالرحیم بن احمد بن محمد بن ابراهیم بن بن خالد بغدادی شیبانی معروف به «ابن اخوه»، (۴۸۳-۵۴۸ق/۱۰۹۰-۱۱۵۳م)، ادیب، شاعر، مفسّر و محدّث قرن ششم هجری در اصفهان بوده است. ۱ - معرفی اجمالیوی در بغداد متولّد شد، و جهت اخذ حدیث، به کاشان، خراسان، ری و طبرستان سفر کرد. او چهل سال در اصفهان بود، و سرانجام به شیراز رفت، در ۱۳ شعبان ۵۴۸ق در آن جا وفات یافت. ۲ - مذهباعلام اصفهان او را از محدّثین عالی‌قدر شیعه در قرن ششم هجری دانسته است اما دانشنامه بزرگ اسلامی وی را ديب، شاعر، مفسّر و محدّث شافعی در قرن ششم دانسته است. ۳ - جایگاه علمیعمادالدین کاتب از وی به بزرگی یاد می‌کند و او را در حدیث، تفسیر ، نحو ، ادب و شعر یگانه زمان خود می‌داند و می‌گوید: برای استفاده از محضر وی به اصفهان رفتم و از اشعار نغز و افکار بدیعش بهره‌مند شدم. وی در طلب حدیث به شهرهای زیادی سفر کرد ولی ۴۰ سال در اصفهان اقامت داشت. ۴ - اجازات ابن اخوهوی از ابوالسعادات هبه اللّه بن شجری، ابوشجاع صابر بن حسین بن فضل بن مالک، شیخ ابوغانم عصمی هروی، شیخ ابوالفضل محمد بن یحیی ناتلی، ابوعبداللّه حسین بن طلحه نعالی و ابوالخطاب نصر بن احمد بن بطر و ابوالفوارس طراد زینبی عباسی اجازه نقل حدیث داشته، و از دختر شریف مرتضی اجازه روایت کتاب نهج البلاغه را دریافت نمود. ۵ - شاکردان ابن اخوهسدیدالدن محمد طوسی، عمادالدین علی بن قطب راوندی، قطب‌الدین سعید راوندی و ضیاءالدین فضل اللّه علوی حسنی راوندی شاگردان او هستند. [۱۳]
آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، ثقات العیون، ص۱۵۸-۱۵۹.
[۱۵]
فقیه‌ایمانی، مهدی، تاریخ تشیّع اصفهان، ص۲۸۱-۲۸۲.
[۱۶]
رفیعی مهرآبادی، ابوالقاسم و دیگران، دائره المعارف تشیّع، ج۱، ص۳۰۰-۳۰۱.
منتجب‌الدین عِجْلی فقیه شافعی (د ۶۰۰ق/۱۲۰۴م) از وی حدیث نقل کرده و وی از ابوالفوارس طراد زینی، ابوالخطاب نصر بن بَطِر و دیگران روایت کرده است.۶ - آثار و تالیفاتوی از کتاب‌های بسیاری نسخه برداری کرده و ابومسعود گوید: از وی شنیدم که می‌گفت ۲ هزار جلد کتاب به خط خود نوشته‌ام. ابومحمد تنوخی شاعر گوید: من دیوان شعر وی را که بیش از ۱۰ هزار بیت بود مطالعه کردم. ۷ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • ابن حجر عسقلانی، احمد، لسان المیزان، حیدرآباد دکن، ۱۳۳۰ق/ ۱۹۱۲م. • ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان. • عمادالدین کاتب، محمد، خریدة القصر، به کوشش محمد بهجة الاثری، بغداد، ۱۹۷۶م. • کُتبی، محمد، فوات الوفیات، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۹۷۴م. • ذهبی، شمس الدین محمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و محمد نعیم عرقوسی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م. • آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، ثقات العیون. • آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه. • فقیه‌ایمانی، مهدی، تاریخ تشیّع اصفهان. • رفیعی مهرآبادی، ابوالقاسم و دیگران، دائره المعارف تشیّع. • شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، امل الآمل. ۸ - پانویس۹ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن اخوه، ابوالفضل»، ج۲،ص۸۷۰. مهدوی، سید مصلح‌الدین، اعلام اصفهان، ج۱، ص۱۵۰. رده‌های این صفحه : ادیبان اصفهان | ادیبان ایرانی | ادیبان سده ششم اصفهان (قمری) | تراجم | شاعران اصفهان | شاعران اهل ایران | شاعران سده ششم اصفهان(قمری) | علمای اهل سنت | علمای قرن پنجم | علمای قرن ششم | فقهای شافعی | محدثان اصفهان سده ششم (قمری) | محدثین اهل سنت | مفسران اصفهان | مفسران اصفهان سده ششم (قمری) | مفسران ایران | نویسندگان اصفهانی | نویسندگان ایرانی | نویسندگان سده ششم (قمری)
|